Antarktyda

Antarktyda Kraina Lodu pozbawiona stałych mieszkańców, telefonów komórkowych i wysokiej zabudowy, w zamian oferuje nieskończoną przestrzeń, niczym niezakłóconą ciszę i najczystsze powietrze na naszej planecie! Z dala od chorób, wirusów i… sąsiadów. Antarktyda to bez wątpienia kontynent odwiedzany przez najmniejszą liczbę turystów rocznie, nic dziwnego – jest to najbardziej niedostępna część świata! Tajemnice Antarktydy z lądolodami oraz otaczającymi ją wodami i wyspami zgłębiają naukowcy z 43 stacji badawczych. Na Antarktydzie znajduje się 90% ziemskiego lodu, a wody ją otaczające zamieszkują foki, uchatki i ponad 10 gatunków waleni, m.in. płetwal błękitny, finwal, sejwal, płetwal karłowaty, humbak, wal biskajski, kaszalot czy orka.

Lód: na Antarktydzie znajduje się 90% zasobów lodu na Ziemi. Naukowcy szacuj, że gdyby cały antarktyczny lód się stopił, poziom morza podniósłby się nawet o 80 metrów. Ponad 99% lądu Antarktydy pokrywa lód. Trudno więc zajrzeć w geologiczną przeszłość kontynentu. Niegdyś stanowił on rdzeń wielkiego superkontynentu zwanego Godwaną, wilgotnego i o umiarkowanych temperaturach, ale 70 mln lat temu rozpoczął samodzielny byt. Przed 30 mln lat większość Antarktydy pokrywał już lód. Podłoże lądowe jej wschodniej części ma 3 mld lat i należy do najstarszych na ziemi. Budują je masy skalne pocięte uskokami i usiane wulkanami. Zachodnia Antarktyda liczy już tylko 700mln lat.

Powierzchnia i doległości: powierzchnia Antarktydy wynosi 14.000.000 km² Jej wybrzeża są oddalone od wybrzeży Ameryki Południowej o ok. 1.000 km, od Australii o 3.100 km, natomiast od Afryki o 3.980 km.

Dno globu: biegun południowy, leżący na wysokości 2835m n.p.m., to miejsce jedyne w swoim rodzaju. Tutaj słońce  wschodzi tylko raz w roku, około 21 września i zachodzi tylko raz – około 21 marca. Przez ponad 250 dni w roku tempeatura utrzymuje się -45°C. Niemal codziennie pada, ale z czystego nieba: kryształki lodu sypią się z chmur tak cieniutkich że aż niewidocznych.

Zwierciadło: Stała pokrywa śnieżna Antarktydy odbija ponad 80% padającego na nią światła słonecznego, przez co  nie dopuszcza do ogrzewania się powierzchni. Roczne opady są niewielkie, ale praktycznie cały śnieg, który spadnie nie topnieje nigdy.

Bezludzie: Wszyscy mieszkańcy na Antarktydzie to przybysze, tubylców nigdy tu nie było. W sezonie letnim na kontynencie przebywa ok. 20 tyś osób – badaczy, personelu technicznego i turystów. Zimą liczba ta nie przekracza tysiąca.

Zima: Gdy nadchodzi zima, ocean wokół Antarktydy zaczyna zamarzać. Pierścień lodowy przyrasta w tempie 80 tyś km² dziennie, a w pełni zimy lód morski pokrywa 18 mln km², czyli więcej niż wynosi pokrywa kontynentu.

Ruchome brzegi: Antarktyda to koszmar kartografa! Jej kontur zmienia się, jeszcze nim zdąży się go narysować. Mniej niż połowę długości linii brzegowej tworzą skały albo lód leżące na skalnym podłożu. Reszta to krawędzie pól lodowych i napierające lub cofające się lodowce. Odrywające się ogromne góry lodowe czynią w zarysie kontynentu wyrwy wielkości województwa.

Życie: Mchy i porosty to jedyne rośliny, które są w stanie przeżyć miesiące suchej, mroźnej ciemności. Największym zwierzęciem stale żyjącym na lądzie Antarktydy jest 2,5 centymetrowa bez skrzydła muchówka. Odkryte skamieliny świadczą o cieplejszej, zielonej przeszłości Antarktyki. 200 mln lat temu w dzisiejszych Górach Transantarktycznych żył drapieżny dinozaur Cryolophosaurus. 100 mln lat później na Płw. Antarktycznym niesiony rzeką rumosz przykrył drzewo, którego skamieniałe szczątki można zobaczyć na Wyspie Aleksandra.

Antarktyka i Antarktyda: Antarktyka składa się z kontynentu czyli Antarktydy – lądu pokrytego lądolodem oraz wysp, lodowców szefowych, gór lodowych i oczywiście wód Oceanu Południowego.

Ziemia Ognista: Ziemia Ognista to obszar występujący także w Chile. To archipelag złożony z kilku tysięcy wysp, w większości niezamieszkałych. Największą wyspą Ziemi Ognistej jest górska Isla Grande de Tierra del Fuego. Teren położony jest u styku Oceanu Spokojnego i Atlantyckiego z wpływami wód antarktycznych. Archipelag oddzielony jest od Patagonii i Andów Cieśniną Magellana. Cały Archipelag ma powierzchnię ponad 73 tys. km². Do najważniejszych wysp zaliczyć można Tierra del Fuego, Dawson, Narviño, Hoste czy Isla de los Estados.

Zanim dotarli tu europejczycy ziemie te zamieszkiwały plemiona indiańskie żyjące z łowiectwa i upraw, a także rybołówstwa. Pierwszym europejczykiem, który dotarł do cieśniny, przepłynął ją i pojawił na Ziemi Ognistej był oczywiście Ferdynand Magellan. Dotarł tu w 1520 r. i widząc wielkie ogniska zapalone przez miejscową ludność nawał te tereny Ziemią Ognistą. Żeglarze i marynarze podejrzewali, że Tierra del Fuego to kontynent. Dopiero Francis Drake w 1578 r. opłynął ją i zobaczył, że jest otoczona wodą. W 1830 r. miała miejsce pierwsza wyprawa HMS Beagle. Złapano wtedy kilku przedstawicieli miejscowej ludności i zabrano przed oblicze brytyjskich władców. Gdy HMS Beagle wracał na Ziemię Ognistą na jego pokładzie był także Darwin. W XIX w. powstały tam misje salezjańskie i anglikańskie, które miały za zadanie rozpowszechnienie religii katolickiej oraz kultury europejskiej wśród plemion. Wraz z europejczykami przybyły nowe choroby, które zdziesiątkowały ludność zamieszkującą te tereny. W XIX w. wprowadzono prawa, które sprzyjały rozwojowi przemysłu i handlu. Doprowadziło to do odkrycia złóż gazu naturalnego i ropy.

Ushuaia: Najbardziej wysunięte na południe miasto na świecie położone jest nad kanałem Beagle, przy granicy z Chile (54°48′S). Tytuł ten jest kwestionowany przez Chile, które na południe od Ushuaia, na wyspie Navarino rozwija rybacką osadę Puerto Williams (54°56′S). Puerto Williams liczy na razie jednak tylko około 2000 mieszkańców i nie posiada pełnej miejskiej infrastruktury. W 1991 Ushuaia zamieszkiwało 19 tys. mieszkańców a w 2006 około 60 tys. Jest to drugie co do wielkości miasto prowincji. Dawniej dominował w Ushuaia przemysł mięsny, rybny, drzewny.

Miasto znajduje się w strefie wolnocłowej i posiada własny port handlowy, rybacki i lotniczy. Lotnisko Aeropuerto Internacional Malvinas Argentinas ma status lotniska międzynarodowego. Obecnie główną i najprężniej rozwijającą się gałęzią gospodarki jest turystyka. Nazwa miasta pochodzi z lokalnego języka Indian Yámana, w którym znaczy zatoka u krańca (ush – w głębi, wuaia – zatoka). Właściwa wymowa nazwy miasta brzmi Usuaia. Indianie z grup Yámana, Alakaluf, Selk’nam oraz Manek’enk (Haush) zamieszkiwali te rejony od okołu 12 000 lat. Pierwsze stałe osiedle Europejczyków w rejonie Kanału Beagle założył w 1869 anglikański pastor Thomas Bridges.

Miasto Ushuaia oficjalnie założono 12 października 1884. Pod koniec XIX wieku władze Argentyny postanowiły uczynić z Ziemi Ognistej kolonię karną (podobnie jak Imperium Brytyjskie poczyniło z Australią). Odległa, dzika wyspa miała uniemożliwić więźniom wszelkie ucieczki. Do budowy więzienia przystąpiono w Ushuaia w 1902; prace nad nim trwały do 1920 i były prowadzone wyłącznie za pomocą rąk skazańców. Więźniowie pracując na miejscu w różnorakich zawodach zapewniali Ushuaia samowystarczalność a wokół więzienia zaczęło wyrastać miasteczko.

W 1947 dzięki polityce demokratyzacji państwa prowadzonej przez Juana Peróna więzienie zostało zamknięte. Dziś w jego murach istnieje popularne muzeum. Inną pozostałością tamtych czasów jest zabytkowa kolejka Tren del Fin del Mundo. Transportowała ona niegdyś pozyskiwane przez więźniów drewno z okolic obecnego Parku Narodowego Ziemi Ognistej.

Olbrzymi wkład w rozwój miasta wniósł włoski przedsiębiorca Carlo Borsari sprowadzając do miasta swoich rodaków z biednych powojennych Włoch. Pierwszy statek z imigrantami i materiałami budowlanymi przypłynął z Genui w październiku 1948, następny we wrześniu 1949.

» Cieśnina Drake’a: Cieśnina między Ameryką Południową a Antarktydą, która łączy dwa oceany – Spokojny i Atlantycki. To jedno z najbardziej niebezpiecznych miejsc na Ziemi, życie straciło tu przynajmniej sześciuset śmiałków. W Cieśninie Drake’a przebiega granica Antarktyki, tzw. Antarktyczny Front Polarny. To wąski pas, gdzie spotykają się cieplejsze wody z północy oraz chłodne z obszarów Antarktydy. Różnica temperatury powietrza między północną a południową częścią cieśniny przyczynia się do powstawania w jej obszarze bardzo silnych wiatrów, głównie w okolicy Przylądka Horn. Bliżej bieguna południowego z kolei występują pola i góry lodowe. Cieśnina powstała 41 mln lat temu – twierdzą amerykańscy geolodzy. Wówczas to miało miejsce pęknięcie ostatniej bariery oddzielającej Antarktydę od Ameryki Południowej, co umożliwiło powstanie wokółantarktycznego prądu oceanicznego i – w konsekwencji – ochłodzenie Antarktydy. Szerokość przesmyku to 1.110 km, zaś jego głębokość osiąga w niektórych miejscach ponad 5 km. Skąd taka a nie inna nazwa? Od nazwiska Francisa Drake’a który, choć opłynął Amerykę Południową przez Cieśninę Magellana w 1578 r., to został zepchnięty przez sztorm na południe na wody opisywanej cieśniny. Prawdopodobnie nie zdawał sobie sprawy, że płynie właśnie przesmykiem prowadzącym dookoła kontynentu. Pierwszego udokumentowanego przepłynięcia dokonał statek Eendracht kapitana Willema Corneliszoona Schoutena w 1616 r.